Türkiye’de yatırım yapmak isteyen bir iş sahibi misiniz? Öncelikle, Türkiye’deki vergi sistemini ve işleyiş mekanizmasını iyi kavrayabilmeniz gerekli. Türk Vergi Sistemi, her birinin uluslararası denkliğinin olduğu çeşitli vergi sistemlerini içeren bir hukuki rejimdir.
Vergi nedir? Kısaca, bireylerin sahip oldukları kazanç, mülk ve harcamaların üzerinden hesaplanan ve devlet tarafından zorunlu kılınan katkı payına vergi denir. Türkiye’de yaşayan, çalışan veya iş yapan her birey ve şirketin Türk vergi sistemine hâkim olması ve hukuki anlamda yapması gereken ödemelerin bilincinde olması gerekmektedir. Bu yazıda, sizlere Türk Vergi Sistemi hakkında bilmeniz gereken her şeyi ve Türkiye’deki çeşitli vergi türlerini açıklayacağız.
Türkiye’de yaşayan veya çalışan herkes kazancı, harcamaları ve mülkiyetleri üzerinden vergi ödemeye tabidir. Türkiye’de altı aydan fazla süredir çalışan kimseler gelirleri üzerinden, Türkiye’de yaşamayan ancak ülkeden gelir elde eden kişiler içinse kazançları üzerinden vergi ödemesi gerekir.
Türkiye Cumhuriyeti’nde hükümet tarafından, Türk Vergi Sistemi adlı çoklu vergi sistemi uygulanır, ve bu vergiler dolaylı ve dolaysız olmak üzere iki ana başlık altında çeşitli isimlerle birbirinden ayrılır. Dolaysız vergilere örnek olarak harcama vergileri verilmekle beraber, dolaylı vergiler gelir ve servet vergileri olarak birbirlerinden ayrılır. Aşağıda, Türk Vergi Sistemi’nin yaygın vergi türleri hakkında genel bir bilgi sunulmaktadır.
Kişisel gelir vergisi, Türkiye’de çalışan kişiler üzerinden alınan bir vergi türüdür. Türkiye’de çalışan bireyler yıllık gelirlerine göre, kazançlarının %15 ile %40 arasında bir miktarını vergi olarak öderler. Örneğin, yıllık geliri 32,000 TRY olan bir birey gelirinin %15’ini kişisel gelir vergisi olarak öderken yıllık geliri 880,000 TRY olan bir bireyin ödemesi gereken vergi miktarı %40’a kadar çıkar.
Kurumlar vergisi, Türkiye’de aktif olan işletmeler, merkezi veya yabancı kaynaklı şirketler, halka açık veya özel girişimler ve ortak girişim şirketleri tarafından ödenen bir gelire dayalı vergi türüdür. Standart kurumlar vergisi oranı tüm işletmeler için %20’dir, ancak Türk vergi sisteminde yapılan son düzenlemelere göre bu oran geçici olarak %25’e çıkarılmıştır.
Katma değer vergisi, Türkiye’de yapılan ticari, tarımsal, endüstriyel veya başka bağımsız amaçlarla yapılan hizmet ve ürün ödemelerinden alınan bir vergi türüdür. KDV ülke içinde ve ithalat amaçlı yapılan her teslimatta uygulanır, ayrıca bu vergi türünün miktarı %1 ile %20 arasında değişiklik gösterir.
KDV’nin aksine, özel tüketim vergisi belirli ürünlerin satın alımında bir defaya mahsus ödenir. ÖTV’ye dahil olan alımlar arasında lüks ürünler (ör. mücevher) ve insan sağlığına veya çevreye zararlı ürünler (ör. sigara, alkol, otomobil, petrol ürünleri) vardır.
Emlak vergisi, Türkiye’de yapılan emlak alım satımında devreye girer. Taraflar alıcının %2, satıcının da %2 oranda ödemesi ile toplam maliyetin %4’ü emlak vergisi olarak ödenmiş olur. Mülk alımı durumunda ödenen vergiler KDV, damga vergisi ve kamu vergileri de ele alınarak hesaplanır.
Motorlu taşıtlar vergisi Türkiye’deki trafik şube ya da bürolarına kayıtlı araçları olan bireyler için düzenlenen bir vergi türüdür. MTV yılda iki kez Ocak ve Temmuz’da ödenir.
Türk vergi sistemini anlamak Türkiye’de yaşayan ve çalışan herkes için başarılı bir iş sahibi olması açısından oldukça önemlidir. Nihayetinde, vergi olarak ödenen miktarların nereye ve ne amaçla gittiğini bilmek her bireyin sorumluluğudur.